Menu

Działalność gospodarcza – Opłaty za korzystanie ze środowiska naturalnego

       Obowiązek dokonywania opłat za korzystanie ze środowiska dotyczy niemal każdego przedsiębiorcy. Zgodnie z ustawą z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z późn. zm.) wystarczy mieć samochód na firmę czy na przykład pobierać wodę do produkcji, aby istniał obowiązek rozliczania się za korzystanie ze środowiska. Wynika to z tego, że według prawa ochrony środowiska uiszcza się opłaty za emisję gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzenie ścieków do wód lub do ziemi, za pobór wód oraz za składowanie odpadów. Obowiązek płacenia za emisję gazów i pyłów istnieje już od 1999 roku.

Kto i gdzie powinien wnosić opłaty?

Przepisy określają, że obowiązek płacenia za korzystanie ze środowiska spoczywa na przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 z późn. zm.). Opłaty muszą uiszczać także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego. Obowiązek ten dotyczy także lekarzy prowadzących indywidualną praktykę czy osoba fizyczna, korzystająca ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie to wymaga pozwolenia. Zgodnie z ustawą - Prawo ochrony środowiska za emitowanie substancji do atmosfery czy ziemi musi płacić także jednostka organizacyjna niebędąca przedsiębiorcą.

Jeżeli przedsiębiorca ma w firmie służbowe samochody, musi wnosić opłaty za korzystanie ze środowiska.

Tak samo wygląda, gdy korzysta z pieców grzewczych czy pobiera wodę lub wprowadza do ziemi ścieki.

Opłatę środowiskową uiszcza się na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. W praktyce może się okazać, że jeden przedsiębiorca będzie musiał rozliczać się w kilku miejscach. Wystarczy, że siedzibę ma w jednym mieście, a oddział, w którym np. jest kotłownia, w innej części kraju. Analogicznie wygląda to, gdy jeszcze w innym miejscu wprowadza do ziemi ścieki. Jednak w przypadku samochodów, które się przemieszczają, opłaty należy dokonać we właściwym urzędzie ze względu na miejsce rejestracji firmy.

Wysokość opłaty zależy od ilości i rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza, ilości i jakości pobranej wody oraz od tego, czy pobrano wodę powierzchniową czy podziemną, a także od jej przeznaczenia. W przypadku emisji ścieków wysokość opłaty zależy nie tylko od ich ilości, ale także od ich składu i stanu. W przypadku przedsiębiorcy prowadzącego składowisko odpadów wysokość opłaty zależy od ilości i rodzaju śmieci na wysypisku.

Ewidencja korzystania ze środowiska

Wnoszenie opłat wiąże się z prowadzeniem ewidencji dotyczącej korzystania ze środowiska. Przedsiębiorca musi przedłożyć marszałkowi województwa wykaz zawierający informacje i dane, wykorzystane do ustalenia wysokości opłat. Obecnie ewidencję wraz z opłatą przekazuje się raz na pół roku, w terminie do końca miesiąca następującego po upływie każdego półrocza. Jednak tak jest od połowy 2005 roku. Za wcześniejsze lata należy przedstawić kwartalne sprawozdanie z korzystania ze środowiska. Jednak opłaty nie trzeba uiszczać, jeżeli nie przekracza ona 400 zł w półroczu. Jednak nie zwalnia to z obowiązku przedstawienia w urzędzie marszałkowskim stosownej ewidencji.

Zgłoszenie należy przedłożyć nie tylko właściwemu marszałkowi województwa, ale także właściwemu inspektorowi ochrony środowiska. W przypadku prowadzenia działalności w zakresie składowania odpadów informacje przedstawia się również organom samorządu terytorialnego właściwym dla miejsca składowania śmieci. Zgłoszenie następuje na specjalnych formularzach. Ich wzory oraz szczegółowe procedury związane z realizacją obowiązku informacyjnego określa rozporządzenie ministra środowiska z 15 grudnia 2005 r. w sprawie wzorów wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat i sposobie przedstawiania tych informacji i danych (Dz.U. nr 252, poz. 2128).

Co należy zamieszczać w ewidencji

W przypadku przedsiębiorcy, który w wyniku swojej działalności wprowadza gazy lub pyły do powietrza, ewidencja taka powinna zawierać:

■ ilość i rodzaj spalanego paliwa przez poszczególne rodzaje pojazdów,

■ ilość i rodzaj opału spalanego w kotłowniach,

■ ilość i rodzaj przeładowanego paliwa na własnych stacjach paliw,

■ ilość i rodzaj zanieczyszczeń powstających podczas innych procesów technologicznych - np. spawanie, malowanie, lakierowanie,

■ dane dotyczące chowu lub hodowli drobiu. Jeżeli firma pobiera wodę, to informacje przekazywane marszałkom województw dotyczą ilości i jakości pobranej wody powierzchniowej oraz podziemnej. Ponadto musi być wykazane, na jakie cele jest ona przeznaczona.

Przedsiębiorca, który wprowadza do wody lub ziemi ścieki, zawiera informacje dotyczące ich:

■ ilości,

■ stanu,

■ składu. W przypadku wód opadowych i roztopowych informuje o wielkości terenu, z którego odprowadzane są te wody oraz o rodzaju tego terenu i sposobie jego zagospodarowania.

Opłaty za gazy i pyły

Opłata za wprowadzanie gazów lub pyłów obejmuje opłaty za gazy lub pyły powstające podczas spalania paliw w silnikach spalinowych pojazdów, przy przeładunku paliw. Ponadto płacić trzeba także za pyły i gazy, które powstają przy spalaniu paliw (np. węgla, koksu, oleju, gazu) w źródłach energetycznych. To nie wszystko, gdyż płaci się także za spawanie czy też lakierowanie np. w warsztacie, a także gazy i pyły powstające podczas hodowli drobiu. Jeżeli przedsiębiorca emituje cokolwiek do środowiska w wyniku kilku działalności, uiszcza łączną opłatę.

Naliczanie opłat za środki transportu uiszcza się za samochody poruszające się po terenie całego kraju. Wnosi się ją na konto urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce rejestracji podmiotu korzystającego ze środowiska. Przedsiębiorca opłatę wylicza, mnożąc ilość zużytego paliwa (w tonach) przez jednostkową stawkę opłat. Stawki są corocznie obwieszczane przez ministra środowiska. Rozporządzenie w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz.U. z 2005 r. nr 260, poz. 2176 z późn. zm.) określa zryczałtowane stawki za tonę. Dlatego wyliczając tonaż zużytego paliwa należy pamiętać, że o różnej gęstości paliw:

■ litr benzyny stanowi 0,755 kg,

■ litr oleju napędowego wynosi 0,84 kg,

■ litr płynnego gazu wynosi 0,5 kg. W przypadku wyliczania opłaty środowiskowej za 2008 rok aktualne stawki za spaliny można znaleźć w obwieszczeniu ministra środowiska z 20 września 2007 r. (MP nr 68, poz. 754) - tabela J załącznika nr 2.

Na wysokość opłaty ma wpływ nie tylko ilość zużytego paliwa i jego rodzaj, ale także rodzaj pojazdu i wiek auta. Więcej zapłacą ci przedsiębiorcy, którzy w swojej flocie dysponują autami osobowymi zarejestrowanymi po raz pierwszy przed 30 czerwca 1995 r. niż ci, co mają nowsze auta. Tak samo jest w przypadku samochodów innych niż osobowe, których masa całkowita nie przekracza 3,5 tony. Na niższe stawki mogą liczyć te firmy, które mają auta ciężarowe, których silniki spełniają normy Euro 1, 2 lub 3. Wówczas muszą jednak przedstawić wyciąg ze świadectwa homologacji, który to potwierdzi.

Problem z wyliczeniem opłaty mogą mieć natomiast przedsiębiorcy, którzy posiadają pojazdy spełniające wymagania Euro 4. Nie ma podanych stawek ryczałtowych dla takich pojazdów. Ministerstwo Środowiska stoi na stanowisku że dla silników pojazdów spełniających normy Euro 4, niewymienionych w cytowanych aktach prawnych, wysokość opłaty musi być obliczana według zasad ogólnych, z wykorzystaniem załącznika nr 1 tabela A do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz.U. z 2005 r. nr 260, poz. 2176). W praktyce oznacza to, że trzeba zamówić specjalistyczne badanie emisji spalin. Dopiero na tej podstawie można obliczyć opłatę za korzystanie ze środowiska. To, że nie ma określonej stawki ryczałtowej, nie oznacza wcale, że przedsiębiorcy posiadający pojazdy spełniające wymagania Euro 4 są zwolnieni z opłat środowiskowych.

WAŻNE

Informacje o ewidencji emisji danych substancji do środowiska przedstawia się także wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska

Sposób wyliczenia opłaty środowiskowej.

PRZYKŁAD: WYLICZENIE OPŁATY ZA ŚRODKI TRANSPORTU

Firma, która ma samochody osobowe zasilane benzyną oraz auta dostawcze do 3,5 tony na olej napędowy liczy opłatę środowiskową w następujący sposób:

dane:

gęstość benzyny - 0,755 kg/l

gęstość oleju napędowego - 0,84 kg/l

zużycie paliwa w I półroczu 2008 roku - 10000 litrów

zużycie oleju napędowego w I półroczu - 15000 litrów

10000 l x 0,755 kg/l = 7550 kg - benzyna

7550 kg = 7,550 Mg (tony)

15000 l x 0,84 kg/l = 12600 kg - olej napędowy

12600 kg = 12,6 Mg

Zakładając, że wszystkie samochody są zarejestrowane po 30.06.1995 r.

Samochody osobowe: 7,550 Mg x 13,34 zł/Mg = 100,717 zł

Samochody dostawcze do 3,5 tony: 12,6 Mg x 10,04 zł/Mg = 126,504 zł

Łącznie - 126,504 + 100,717 = 227,221 zł. Po zaokrągleniu 228 zł

W omawianym przypadku firma nie musi uiszczać opłaty za korzystanie ze środowiska, ponieważ nie przekroczyła ona 400 zł. Musi jednak przedstawić ewidencję dotyczącą spalonych paliw w urzędzie marszałkowskim wraz z wyliczoną kwotą 228 zł.

Naliczanie opłat za przeładunek paliw na stacjach paliw benzyn silnikowych wylicza się mnożąc ilość przeładowanego paliwa (benzyny) wyrażoną w tonach przez jednostkową stawkę opłat zawartą w tabeli B załącznika nr 1 rozporządzenia w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz.U. z 2005 r. nr 260, poz. 2176) lub obwieszczenia dotyczącego stawek.

Jeżeli stacja posiada rozwiązania techniczne o udokumentowanej skuteczności redukcji emisji w procentach (urządzenia odpylające), do obliczenia opłaty stosuje się współczynnik:

(100 - n) / 100

n - skuteczność redukcji w procentach

W przypadku przeładunku oleju napędowego lub gazu płynnego opłatę ustala się wyliczając emisję poszczególnych zanieczyszczeń przedostających się podczas przeładunku z zastosowaniem właściwych wskaźników (gęstość paliw) oraz przy użyciu stawek jednostkowych określonych w przypadku roku 2008 w obwieszczeniu ze stawkami (MP nr 68, poz. 754). Jeżeli dany przedsiębiorca korzysta z kotłowni, to przy naliczaniu opłaty środowiskowej może skorzystać z dwóch metod. Jednak zależy to od mocy pieca, jakim dysponuje, oraz od tego, jakie paliwo służy do ogrzewania. W przypadku spalania paliw w kotłowniach o nominalnej mocy do 5 MWt opalanych węglem kamiennym lub olejem oraz przy piecach do 10 MWt opalanych koksem, drewnem lub paliwem gazowym przy wyliczaniu opłaty można zastosować stawkę ryczałtową za jednostkę spalonego paliwa określoną w obwieszczeniu ze stawkami i pomnażając ją przez ilość spalonego paliwa w tonach.

WZÓR

opłata = zużycie paliwa w tonach x jednostkowa stawka obowiązująca w danym roku

PRZYKŁAD

Kocioł z rusztem mechanicznym, z urządzeniem odpylającym o mocy od 3 do 5 MWt

jednostkowa stawka - 13,45 zł

ilość zużytego paliwa (węgiel, koks, drewno, olej, gaz) - 20 Mg (ton)

13,45zł x 20 Mg = 265 zł

W przypadku pieca o mocy powyżej 5 MWt (dla węgla i oleju) oraz 10 MWt (dla koksu, drewna i gazu) stosuje się już bardziej skomplikowane wyliczenie. Trzeba wówczas skorzystać z wskaźników ustalonych przez Ministerstwo Środowiska. Uwzględnia się wówczas różne wzory i wskaźniki dla emisji poszczególnych substancji powstających przy spalaniu danego paliwa. Z emisją gazów lub pyłów mamy do czynienia także wtedy gdy spawamy, malujemy czy lakierujemy. Nie dotyczy to tylko warsztatów samochodowych. Obowiązek uiszczenia opłaty środowiskowej istnieje także wtedy, gdy odnawiamy swoją firmę. W przypadku naliczania opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z procesów technologicznych, takich jak, spawanie czy malowanie, wykorzystuje się wskaźniki emisji, wskaźniki pomiarowe obliczone na podstawie pomiarów emisji na źródle oraz wartość emisji i czasu pracy źródła (tzw. emitora). Każdy proces technologiczny należy rozpatrywać indywidualnie. Generalnie co do zasady przedsiębiorca musi rozliczyć się z substancji lotnych, które zostały uwolnione z zastosowanych farb czy lakierów. Przy wyliczaniu opłaty można na kilka sposobów pozyskać niezbędne do tego informacje. Wskaźnik emisji można wyznaczyć na podstawie przeprowadzonych pomiarów na źródle emisji. Można też znaleźć odpowiednie wskaźniki emisji dla poszczególnych farb czy lakierów w internecie lub informacjach załączonych do danego produktu. Jednak brak jednolitej metody, w przypadku np. lakierowania, może powodować, że wysokość opłaty, którą obliczy przedsiębiorca, nie będzie się zgadzała z wyliczeniami marszałka województwa. Dlatego należy dobrze uzasadnić, dlaczego skorzystało się z wybranego sposobu obliczenia opłaty. Jeżeli przedsiębiorca nie przekona do swoich racji, to marszałek województwa może zgodnie z prawem ochrony środowiska zakwestionować wysokość opłaty, np. na podstawie przeprowadzonej kontroli lub własnych wyliczeń. Wówczas trzeba się liczyć z dopłatą oraz odsetkami za zwłokę. Jedną z metod obliczenia emisji danej substancji, jeśli ma się urządzenia pomiarowe, jest skorzystanie ze wzoru: ilość emisji danej substancji = czas pracy urządzenia w godzinach x emisja danej substancji w ciągu godziny Łatwiejsze zadanie z obliczeniem należnej opłaty za korzystanie ze środowiska mają hodowcy drobiu. Jednak w ich przypadku opłaty łatwo jest obliczyć, ale są one wysokie. Tabela K obwieszczenia ministra środowiska w sprawie opłat określa poszczególne stawki dla hodowli kur, indyków czy np. gęsi. Przykładowo dla kur znoszących jajka, które są z hodowli z systemem klatkowym z taśmowym usuwaniem odchodów, zryczałtowana stawka za rok w przypadku 100 kur wynosi 5,73 zł. Dlatego przedsiębiorca, który ma np. 20 tys. takich kur, za rok zapłaci 1146 zł, czyli w przypadku tylko pierwszego półrocza, za które musi się rozliczyć, zapłaci 573 zł opłaty środowiskowej.

Pobór wody

Zgodnie z prawem ochrony środowiska przedsiębiorca musi wnosić opłaty środowiskowe także wtedy, gdy w wyniku prowadzonej działalności pobiera wodę. Jednak są wyjątki. Opłat nie trzeba uiszczać np. wtedy, gdy pobór wody jest na potrzeby energetyki wodnej, ale pod warunkiem zwrotu takiej samej ilości wody, co najmniej tej samej jakości. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku pobierania wody na potrzeby funkcjonowania pomp cieplnych oraz geotermii, wykorzystujących energię wody podziemnej, pod warunkiem zwrotu do wód podziemnych takiej samej ilości wody i nie gorszej jakości niż ta pobrana. Prawo przewiduje, że również w sytuacji, gdy woda powierzchniowa jest pobierana na potrzeby nawadniania użytków rolnych i gruntów leśnych, to wówczas również nie trzeba uiszczać opłaty środowiskowej.

Rozporządzenie w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska określa zróżnicowane jednostkowe stawki opłat za pobór wody w zależności od jej przeznaczenia na różne cele. Oznacza to, że inne są stawki za pobór wód podziemnych na zaopatrzenie ludności w wodę przeznaczoną do spożycia lub na cele socjalno-bytowe. Inne są stawki za pobór wody podziemnej na potrzeby produkcji, w której woda wchodzi w skład albo bezpośredni kontakt z produktami żywnościowymi i farmaceutycznymi. Rozróżnione są także stawki za korzystanie z wody powierzchniowej śródlądowej. W przypadku takiej wody stawki są różne, także w zależności od jej przeznaczenia.

Jak liczyć opłaty za pobór wody

Przy naliczaniu opłat za pobór wody podziemnej bierze się pod uwagę ilość pobranej wody w danym półroczu, jej cel zużycia oraz proces uzdatniania. Te same elementy bierze się pod uwagę w przypadku poboru wody powierzchniowej. Inne są jednak wskaźniki, które są wykorzystywane do obliczenia należnych opłat.

W przypadku wód podziemnych stosuje się wzór:

Opłata = V x S x w V - ilość wody podziemnej pobranej na określony cel zużycia w metrach sześciennych w półroczu

S - jednostkowa stawka opłaty, przyjęta dla danego celu użycia

w - współczynnik różnicujący zależny od sposobu uzdatniania wody

Obecnie jednostkowa stawka za pobór jednego metra sześciennego wody podziemnej wynosi 0,093 zł, a wody powierzchniowej śródlądowej - 0,046 zł. Jeżeli pobrana woda zostanie wykorzystana do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia lub na cele socjalno-bytowe, jednostkowa stawka opłaty za pobór metra sześciennego wynosi 0,055 zł w przypadku wody podziemnej i 0,033 zł w przypadku wody powierzchniowej śródlądowej. W sytuacji gdy przedsiębiorca korzysta z wody podziemnej na potrzeby produkcji żywności, produktów farmaceutycznych, stawka opłaty za pobór metra sześciennego wody wynosi 0,079 zł. Podane jednostkowe stawki opłat mnoży się przez współczynniki różnicujące. W przypadku wody podziemnej współczynniki różnicujące wynoszą:

■ 2 - jeżeli nie podlega żadnym procesom uzdatniania lub woda podlega wyłącznie dezynfekcji lub demineralizacji albo innym procesom uzdatniania niewymienionym

■ 1,25 - jeżeli woda podlega procesom odżelaziania lub utleniania

■ 1 - jeżeli woda podlega procesom odmanganiania

■ 0,5 - jeżeli woda podlega procesom usuwania amoniaku, koagulacji lub adsorpcji

■ 0,3 - jeżeli woda podlega procesom usuwania azotanów lub metali ciężkich

PRZYKŁAD

Podmiot korzystający ze środowiska w pierwszym półroczu 2008 r. posiadający pozwolenie wodnoprawne na pobór wody podziemnej pobrał ją w ilości 17 000 metrów sześciennych i poddawał uzdatnianiu, w tym:

4000 m³ wody na cele zaopatrzenia ludności - poprzez dezynfekcję (współczynnik 2)

8000 m³ wody na potrzeby produkcji żywności - poprzez odmanganianie (współczynnik 1) i odżelazianie (współczynnik 1.25)*

5000 m³ wody na inne cele - poprzez demineralizację (współczynnik 2)

*) Jeżeli podmiot korzystający ze środowiska uzdatnia część pobranej wody różnymi sposobami, nie prowadząc jej pomiaru za pomocą zalegalizowanych przyrządów, za miarodajny przy ustalaniu opłaty przyjmuje się ten proces, przy którym współczynnik różnicujący jest najwyższy.

Wyliczenie opłaty:

4000 m³ x 0,055 zł/m³ x 2 = 440 zł

8000 m³ x 0,079 zł/m³ x 1 = 632 zł

5000 m³ x 0,093 zł/m³ x 2 = 930 zł

Po zsumowaniu całkowita opłata wynosi 2002 zł

Inny jest wzór w sytuacji, gdy przedsiębiorca pobiera wodę powierzchniową.

Opłata = V x S x w x r

V - ilość wody powierzchniowej pobranej na określony cel zużycia w półroczu

S - jednostkowa stawka opłaty, przyjęta dla danego celu użycia

w - współczynnik różnicujący zależny od sposobu uzdatniania wody

r - współczynnik różnicujący dla danego obszaru kraju

Zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami w przypadku wody powierzchniowej śródlądowej współczynniki różnicujące wynoszą:

■ 2,8 - jeżeli woda nie podlega żadnym procesom uzdatniania oraz przy uzdatnianiu wody za pomocą cedzenia na kratach lub sitach oraz usuwania z niej zawiesin bez stosowania chemicznych środków wspomagających

■ 2 - przy stosowaniu filtracji pośpiesznej lub ujmowaniu wody za pomocą urządzeń infiltracyjnych

■ 1 - przy stosowaniu koagulacji, flokulacji lub filtracji powolnej albo przy stosowaniu odżelaziania lub odmanganiania wody z ujęć infiltracyjnych W podanym powyżej wzorze znalazł się także współczynnik różnicujący dla danego obszaru kraju. Obecnie współczynniki te kształtują się następująco: 1,2 - Gliwice, Kraków, Wrocław 1,1 - Poznań, Warszawa, województwa: łódzkie, małopolskie, podkarpackie, śląskie i świętokrzyskie 1 - Gdańsk, Szczecin i pozostały obszar kraju

W przypadku wykorzystania wód powierzchniowych w Warszawie na tzw. inne cele przedsiębiorca, który pobrał w I półroczu 9 tys. metrów sześciennych i jej nie uzdatnił liczy należną opłatę środowiskową w następujący sposób:

9000 m³ x 0,046 zł/m³ x 2,8 x 1,1 = 1275,12 zł.

Po zaokrągleniu uiszcza opłatę w wysokości 1276 zł.

Opłaty za ścieki

Za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi opłaty ponoszą przedsiębiorstwa, które posiadają własną kanalizację. Zgodnie z prawem ochrony środowiska istnieją jednak zwolnienia z tych opłat. Nie muszą płacić ci, którzy emitują do ziemi ścieki w celu rolniczego wykorzystania. Jednak trzeba mieć wówczas pozwolenie na takie wykorzystanie ścieków. Nie trzeba uiszczać opłat środowiskowych także wtedy, gdy wprowadza się do wód wody chłodnicze jeżeli ich temperatura nie przekracza 26 stopni Celsjusza. Podobnie jest w sytuacji emisji naturalnej temperatury wody, w przypadku gdy jest ona wyższa niż 26 stopni Celsjusza. Ponadto zwolnienie są z opłat ci, którzy wprowadzają do wód lub do ziemi wody wykorzystane na potrzeby chowu i hodowli ryb łososiowatych. Muszą oni jednak spełnić warunek, że ilość i rodzaj substancji w nich zawartych nie przekroczy wartości określonych w warunkach wprowadzania ścieków do wód. Za podobny sposób korzystania ze środowiska nie muszą płacić przedsiębiorstwa, które emitują wody wykorzystane na potrzeby chowu i hodowli innych ryb niż łososiowate lub innych organizmów wodnych. Jednak wówczas produkcja rozumiana jako przyrost masy tych ryb lub tych organizmów w ciągu roku nie może przekroczyć 1500 kg z 1 ha powierzchni użytkowej stawu.

WAŻNE

Trzeba pamiętać, że za korzystanie ze środowiska w 2009 roku bez odpowiednich zezwoleń opłaty podwyższone będą już o 500 proc.

Pozostałe podmioty muszą już jednak płacić. Opłaty za ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi ponosi się za substancje wyrażone różnymi wskaźnikami. Bierze się pod uwagę także sumę wprowadzonych do wody lub ziemi chlorków i siarczanów.

Wody opadowe i roztopowe

Opłatom podlegają także wody opadowe lub roztopowe pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni ujęte w systemy kanalizacyjne, z wyjątkiem kanalizacji ogólnospławnej. Obowiązek wnoszenia opłat środowiskowych dotyczy tylko tych, który posiadają własną kanalizację deszczową, prowadzącą wyłącznie wody opadowe, którą są one wprowadzane do wód lub do ziemi. Wody opadowe i roztopowe są ściekami, więc ich wprowadzanie do wód lub do ziemi wymaga pozwolenia. Brak pozwolenia powoduje wyższe opłaty.

Stawki opłat za korzystanie ze środowiska w przypadku emisji wód opadowych i roztopowych dotyczą 1 mkw. powierzchni zanieczyszczonej w danym roku. Opłaty ponosi się w postaci zryczałtowanej. Należy jednak mieć na uwadze to, że ze względu na to, że rozliczenie się nastepuje co pół roku, na konto właściwego urzędu marszałkowskiego należy wnieść połowę wysokości ustalonej opłaty rocznej za wprowadzanie wód opadowych lub roztopowych.

Przedsiębiorcy muszą płacić m.in. za wody roztopowe i opadowe z:

■ powierzchni terenów przemysłowych i składowych oraz baz transportowych,

■ powierzchni infrastruktury portów morskich,

■ powierzchni dróg i parkingów o nawierzchni szczelnej,

■ powierzchni dróg i parkingów o nawierzchni nieszczelnej, o liczbie miejsc parkingowych powyżej 500 samochodów,

■ powierzchni o nawierzchniach szczelnych znajdujących się w miastach lub dzielnicach miast o gęstości zaludnienia powyżej 1300 osób/na kilometr kwadratowy. Dla wyżej wymienionych miejsc stawki są odpowiednio różne. Ponadto w celu wyliczenia opłaty za wody opadowe lub roztopowe należy ustalić sposób zagospodarowania terenu, wielkość powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni.

Jak wyliczyć opłatę

Wysokość opłaty półrocznej ustala się według wzoru:

Opłata = P x S/2

P - wielkość powierzchni (w metrach kwadratowych), z której pochodzą wody opadowe lub roztopowe

S - jednostkowa stawka za 1 mkw.

PRZYKŁAD

Przedsiębiorstwo dysponuje terenem o powierzchni 5 tys. mkw., na której są na przykład obszary przemysłowe lub bazy transportowe. Z danego terenu kanalizacją deszczową są odprowadzane do ziemi wody opadowe.

5000 mkw. x 0,23 zł/mkw. = 1150 zł

Kto musi płacić opłatę podwyższoną

Jest wiele form działalności gospodarczej, które wymagają nie tylko wnoszenia opłat środowiskowych, ale i uzyskania specjalnego zezwolenia. Jednak nie każda firma musi mieć takie pozwolenie, nawet jeżeli w wyniku swojego działania emituje do środowiska np. gazy. Jednak te firmy, które mają pozwolenia na korzystanie ze środowiska w danym zakresie - np. pozwolenie wodnoprawne - wnoszą opłatę środowiskową w takiej wysokości, w jakiej zostanie ona wyliczona. Pozostali, którzy nie mają pozwolenia, uiszczają opłatę podwyższoną.

W sytuacji gdy przedsiębiorca korzystał ze środowiska w 2007 i 2008 roku opłata podwyższona stanowi 200 proc. wyliczonej sumy do zapłacenia. Jeżeli zatem dana firma nie ma odpowiedniego zezwolenia, wyliczy, że musi zapłacić np. 500 zł opłaty środowiskowej, musi doliczyć dodatkowo 200 proc. od tego, co wyliczyła. Zatem przedsiębiorca będzie musiał wpłacić na rachunek urzędu marszałkowskiego 1,5 tys. zł.

W poprzednich latach jeżeli dany przedsiębiorca nie miał pozwolenia na korzystanie ze środowiska uiszczał opłatę podwyższoną o:

■ o 500 proc. za korzystanie ze środowiska w okresie od 1 stycznia 2000 r. do 11 stycznia 2003 r.,

■ o 100 proc. za korzystanie ze środowiska w okresie od 12 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2005 roku,

■ o 100 proc. w 2006 r.

Jak płacić zaległe należności

Przedsiębiorca, który do tej pory nie płacił za korzystanie ze środowiska, może to uczynić w każdej chwili. Co prawda, nie musi płacić za zaległe lata, bo zobowiązania przepadają po pięciu latach. Gdyby teraz ktoś chciał wywiązać się z zaległych obowiązków, musiałby naliczyć sobie i uiścić opłaty od IV kwartału 2002 r. Wynika to sąd, że za ostatni kwartał 2002 r. trzeba było zapłacić do końca stycznia 2003 r. Od 1 stycznia 2009 r. pozostaną zobowiązania od IV kwartału 2003 r. Trzeba mieć na uwadze to, że opłaty półroczne są uiszczane dopiero od 1 lipca 2005 r. Wcześniej przedsiębiorca musiał rozliczać się kwartalnie. Zmieniał się także próg opłaty środowiskowej, od którego istniał obowiązek płacenia na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego.

Za 2002 i 2003 rok przedsiębiorca nie musi płacić, jeżeli kwartalna opłata nie przekracza 25 proc. najniższego wynagrodzenia za pracę obowiązującego 30 września roku poprzedniego, czyli w latach 2001 i 2002. Oznacza to, że obowiązek wniesienia opłaty środowiskowej będzie wtedy, gdy kwota do zapłacenia wyniesie 190 zł.

Za okres od 1 stycznia 2004 r. do 30 czerwca 2005 r. opłatę środowiskową należy uiścić, jeżeli jej kwartalna wysokość na terenie danego województwa wyniesie 200 zł. Od 1 lipca 2005 r. płaci się za korzystanie ze środowiska co pół roku. Zatem obowiązek uiszczenia opłaty istnieje, jeżeli jej półroczna wysokość wyniesie 400 zł.

Jeżeli okaże się, że dana firma nie musi wnosić zaległych opłat, nie zwalnia to jej z obowiązku przedstawienia informacji wykorzystanych do ustalenia wysokości opłaty środowiskowej w poszczególnych latach.

Wyliczając zaległe opłaty, bierze się pod uwagę stawki obowiązujące za dany rok. Odpowiednie wzory i wysokości stawek do wyliczenia opłaty w poszczególnych latach można znaleźć na stronach internetowych urzędów marszałkowskich.

W przypadku regulowania zaległości warto dowiedzieć się w urzędzie marszałkowskim, jakie są możliwość odstąpienia od naliczenia odsetek. Jeżeli jest szansa na takie odstąpienie, trzeba wystąpić pisemnie o nienaliczanie odsetek z tytułu niezapłaconych w terminie należności. Wniosek taki należy odpowiednio uzasadnić.

Jakie kary grożą przedsiębiorcy

Jeżeli firma nie uiszcza opłaty środowiskowej, a powinna, to w przypadku kontroli inspekcji środowiska poniesie karę. W takiej sytuacji płaci się nie tylko zaległe opłaty, ale i odsetki wynoszące 20 proc. w skali roku. Do tego jest doliczana także opłata podwyższona, jeżeli dany przedsiębiorca nie ma pozwolenia na korzystanie ze środowiska. Dodatkowo marszałek może wymierzyć karę administracyjną.

Kary mogą być nałożone także wtedy, gdy dany przedsiębiorca nie przedstawi wykazu zawierającego informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat. Jeżeli zamieści w takim wykazie dane nasuwające zastrzeżenia, marszałek województwa może w formie decyzji określić opłatę w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy opłatą należną a wynikającą z wykazu. Ponadto w przypadku braku prowadzenia ewidencji, a także niedopełnienia terminowego złożenia wykazu na podmiot zobowiązany może zostać nałożona grzywna.

Jeżeli przedsiębiorca nie zgadza się z decyzją urzędu marszałkowskiego, dotyczącą np. uiszczenia odsetek za zwłokę, ma prawo do wniesienie odwołania do samorządowego kolegium odwoławczego. Może to uczynić w ciągu 14 dni od daty otrzymania decyzji marszałka. Jakie piece nie wymagają pozwolenia na wprowadzanie do atmosfery gazów lub pyłów:

■ z instalacji, z których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza odbywa się w sposób niezorganizowany, bez pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych,

■ z instalacji wentylacji grawitacyjnych,

■ z instalacji energetycznych o łącznej nominalnej mocy do: - 5 MWt - opalanych węglem kamiennym, - 10 MWt - opalanych koksem, drewnem, słomą, olejem napędowym i opałowym, benzyną lub opalane koksem, drewnem, słomą, olejem napędowym, olejem opałowym, benzyną oraz węglem kamiennym, z tym że nominalna moc cieplna wprowadzana w węglu kamiennym nie przekracza 5 MWt, - 15 MWt - opalanych paliwem gazowym,

■ z instalacji innych niż energetyczne o łącznej nominalnej mocy do 1 MWt opalanych węglem, koksem, drewnem, słomą, olejem napędowym i opałowym, benzyną oraz paliwem gazowym,

■ z instalacji do produkcji węgla drzewnego,

■ z instalacji do suszenia lub przechowywania zboża, innych płodów rolnych lub leśnych,

■ z instalacji do przesyłu, przeładunku lub magazynowania paliw płynnych,

■ z instalacji do oczyszczania ścieków,

■ z instalacji do chowu lub hodowli zwierząt, z wyłączeniem instalacji zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,

■ z instalacji do produkcji szła - o wydajności mniejszej niż 1 Mg na dobę,

■ z instalacji do suszenia, brykietowania lub mielenia węgla o mocy przerobowej mniejszej niż 30 Mg surowca na godzinę,

■ z instalacji do produkcji wapna palonego - przy wydajności mniejszej niż 10 Mg/dobę,

■ z instalacji do lakierowania lub malowania zużywających mniej niż 1 Mg w ciągu roku wyrobów lakierowych o wysokiej zawartości cząstek stałych lub wyrobów lakierowych wodorozcieńczalnych,

■ z instalacji stosowanych w gastronomii,

■ z instalacji stosowanych w przechowalniach owoców i warzyw,

■ z instalacji stosowanych w młynach spożywczych,

■ ze zbiorników materiałów sypkich o pojemności mniejszej niż 20 m³,

■ ze zbiorników bezodpływowych kanalizacji lokalnej

■ z dygestoriów.

Z orzecznictwa sądów administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uznał, że działkowcy są zwolnieni z opłat za korzystanie ze środowiska (II SA/Bk 637/07).

W 2007 roku marszałek Województwa Podlaskiego wydał decyzję o nałożeniu opłaty za pobór wody przez kilka ostatnich lat przez jeden z ogrodów działkowych. Organ uznał, że Polski Związek Działkowców (PZD) musiał uiszczać opłaty za pobór wód podziemnych. Działkowcy odwołali się od tej decyzji. Argumentowali, że art. 16 ustawy z 2005 roku o rodzinnych ogrodach działkowych oraz analogiczne przepisy z 1981 roku zwalniają związek z podatków i opłat (w tym administracyjnych i skarbowych) w zakresie prowadzenia działalności statutowej. Do działalności statutowej należy natomiast z całą pewnością użytkowanie działek, prowadzenie upraw itp., czego nie da się zrobić bez ich nawadniania. Zwolnienia przysługują też zwykłym działkowcom, bo prowadzenie upraw ogrodniczych na działkach nie jest możliwe bez poboru wody. Działkowcy argumentowali też, że ogólny reżim prawny przewidziany w art. 273 prawa ochrony środowiska, dotyczący opłat za korzystanie ze środowiska przypomina ten dotyczący podatków, z których działkowcy są zwolnieni. Zdaniem wnoszących skargę do WSA oznacza to, że nie są oni zobowiązani także do uiszczania opłat ekologicznych.

W uzasadnieniu swojego wyroku WSA podał, że opłaty za korzystanie ze środowiska to nietypowy, swoisty podatek stanowiący przychód funduszy celowych. Zwłaszcza opłata za pobór wód jest zarówno publicznoprawnym, jak i nieodpłatnym, przymusowym i bezzwrotnym świadczeniem pieniężnym. Nosi więc wszystkie cechy charakterystyczne dla podatku. Sąd uznał, że prawo ochrony środowiska nie wyeliminowało przewidzianego wcześniej zwolnienia podmiotowego dla PZD i indywidualnych dla działkowców. Ponadto zwolnienie to zostało wyraźnie przedłużone przez przepisy ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych. Oznacza to, że ogródki działkowe i działkowicze są zwolnieni z opłat za korzystanie ze środowiska.

Od 1 lipca 2005 r. opłatę za korzystanie ze środowiska wnosi się co pół roku.

ŁUKASZ KULIGOWSKI Gazeta Prawna